Vandaag waren we in Surin. We namen de tuktuk (een overdekte driewiel-bromfiets met achterin twee zitplaatsen) om naar het shoppingcenter te gaan en enkele inkopen te doen. We vroegen de chauffeur om ons eerst even enkele interessante plaatsen in de stad te tonen. We snoven de sfeer op van de Aziatische stad (met zijn vele shops, brommers, monniken ..) maar ook met zijn ongezonde lucht. Om iets te zien te krijgen moesten we wel zo ongeveer op onze rug op de bank liggen om van onder het zeil het stadsgebeuren te kunnen gade slaan. Blijkbaar zijn wij naar Thaise normen reuzen en is de tuktuk daar niet op voorzien. Hij toonde ons de olifanten-standbeelden en twee tempels. Daar zagen we voor het eerst hoe een tempelbezoek voor een gewone Thai er uit ziet: een jonge Thaise knielde ongeschoeid voor een groot Boeddha-beeld met bloemen en wierookstokjes in haar gevouwen handen. Zij bleef roerloos zitten. Na een tijd stond ze op en sloeg driemaal op een grote ‘gong’. Ze nam een koker met wierookstokjes die ze schudde. Daarna ging ze naar een kast met vele kleine laden. Ze opende één lade en haalde er een blad uit met een tekst die ze las. Het is voor ons een raadsel wat dit allemaal betekende.
Naderhand gaf mijn lerares Engels hierover wat uitleg. Het ritueel met de gong had te maken met een bede voor een beter leven. Het ritueel met de koker en de blaadjes in de kast heeft te maken met een voorspelling. Er valt tijdens het schudden met de koker een stokje uit de koker. Daarop staat een cijfer van een lade in de kast waarin het blad met de voorspelling te vinden is.
In het boek ‘Oosterse filosofie. Een inleiding’ van Ulrich Libbrecht (pag.99) vind ik over het boeddhisme de volgende verklarende tekst:
“ Boeddha is een historische persoon en geen god. Boeddha staat eigenlijk niet centraal in het boeddhisme en is eigenlijk geen conditio sine qua non voor het boeddhisme (anders dan Christus). Men zal dan ook in de latere ontwikkeling ervan de historische Boeddha meer en meer zien opgaan in een abstractie: het boeddhaschap. Van de historische Boeddha is alleen belangrijk dat hij de hoogste zuivere mystieke eenheidservaring met het Mysterie heeft ondergaan. Van zijn levensverhaal valt slechts te onthouden dat hij, geconfronteerd met de grenssituaties van het bestaan (lijden, ouderdom, dood), de verlichting heeft gekend, dit wil zeggen een veranderd realiteitsbewustzijn, dat hem de echte Realiteit leerde kennen. Dat Boeddha vaak als een god wordt vereerd, moet als volksreligie worden beschouwd, waarin de door hem verworpen do ut des-praktijk weer centraal komt te staan. Eigenlijk is het boeddhisme in zijn zuivere vorm niet geschikt voor een volksreligie. Anderzijds is het zo dat mensen in existentiële nood niet zonder helpende zaligmaker kunnen leven.”
Met het lezen van deze tekst kan ik ook een gesprek met de leraressen over de verschillen tussen de religies beter plaatsen. Ik had in het gesprek laten vallen dat het ontbreken van een God een verschilpunt is tussen Boeddhisme en andere religies. Ze keken mij met verwonderde ogen aan. Maar bovenstaande tekst verklaart waarom we elkaar niet verstonden. Uiteindelijk geloven zij in Boeddha zoals in een God.
Dit volkse Boeddhisme is inderdaad overal aanwezig. Deze week merkte ik dat in de wagen van mijn lerares tekens waren geschilderd boven de vooruit. Dit blijken tekens te zijn die in een nieuwe wagen worden aangebracht om onheil te bezweren. Meteen begreep ik ook waarom de deuren van de slaapkamers bij onze gastvrouw beschilderd zijn. Hier ook worden er bij een ‘inwijdingsritueel’ tekens aangebracht om de bewoners tegen onheil te beschermen.
Een ander verhaal dat ons deze week ter ore kwam is nogal bizar: blijkbaar bestaat hier de gewoonte om regelmatig zijn voornaam te wijzigen. Bij de geboorte van een kind gaan de ouders naar de tempel om in overleg met een monnik op basis van de geboortedatum een voornaam te kiezen. Naderhand wijzigt men soms zijn voornaam omdat de nieuwe naam meer geluk zou brengen. Zo heeft onze gastvrouw haar voornaam al een vijftal keer gewijzigd. Het ging zover dat haar man op een dag naar school belde om te weten welke de voornaam van zijn vrouw nu was …
Waar ligt dan het echte Boeddhisme en waar liggen de verschillen met onze christelijke denktraditie? Dezelfde auteur schrijft hierover volgende tekst:
“Het meest geschikte beeld dat het ons mogelijk maakt het fundamentele boeddhistische denken te begrijpen, is dat van de oceaan en zijn golven. Het absolute, eeuwig blijvende is de oceaan, die begrepen kan worden als een soort universeel krachtveld. Dit krachtveld werkt in op de golven die aan de oppervlakte van de oceaan ontstaan, maar kan door de golven zelf niet geconceptualiseerd, en dus ook niet benoemd worden. De oceaan is om die reden een vorm van conceptueel Niet-Zijn. Vandaar de benamingen sunyata (leegte) en nirvana (uitblussing). De oceaan kan echter wel ervaren of beleefd worden. Dat komt doordat ik als golf uiteindelijk zelf oceaan ben; ik draag om die reden het Mysterie in mezelf, en hoef dus maar tot mijn eigen subjectiviteit terug te keren om dit absolute te beleven. Anderzijds is het zo dat de golven elkaar observeren (persoon A ziet persoon B, ziet verschijnsel C …) en daardoor de idee krijgen dat de werkelijkheid de som van die golven is. Aangezien de golven observeerbaar en conceptualiseerbaar, zijn, en aangezien wij vaststellen dat ze zich overeenkomstig fundamentele natuurwetten gedragen, geloven wij dat de wetenschap in staat is de realiteit uitputtend te beschrijven. Aldus neigen wij tot rationalisme en veronachtzamen of verwerpen we de mystieke grond van het bestaan.
De vraag waarom de oceaan zich niet in olympische rust in spiegelgladde toestand handhaaft en zich in de golven manifesteert, is niet te beantwoorden. Dit is het grote geheim van het bestaan zelf. We moeten echter goed beseffen dat deze vraag niet gesteld kan worden als er geen golven zijn – als ik er niet ben. De reden waarom God de wereld heeft geschapen, is evenmin achterhaalbaar, tenzij misschien in een theologische context (gratuïteit, liefde …). Er is evenwel een duidelijk verschil met de boeddhistische opvatting … Volgens de christelijke opvatting moet de schepping plaatsgehad hebben op een punt t° in de tijd. Volgens de boeddhistische opvatting kent de emanatie begin noch einde, en is er geen schepping; men zou echter evengoed kunnen zeggen dat de golven een continue schepping vanuit de zee vormen. In de christelijke denktraditie vraagt de toestandsverandering die de schepping is, een oorzaak die in God zelf moet liggen.”
Naderhand gaf mijn lerares Engels hierover wat uitleg. Het ritueel met de gong had te maken met een bede voor een beter leven. Het ritueel met de koker en de blaadjes in de kast heeft te maken met een voorspelling. Er valt tijdens het schudden met de koker een stokje uit de koker. Daarop staat een cijfer van een lade in de kast waarin het blad met de voorspelling te vinden is.
In het boek ‘Oosterse filosofie. Een inleiding’ van Ulrich Libbrecht (pag.99) vind ik over het boeddhisme de volgende verklarende tekst:
“ Boeddha is een historische persoon en geen god. Boeddha staat eigenlijk niet centraal in het boeddhisme en is eigenlijk geen conditio sine qua non voor het boeddhisme (anders dan Christus). Men zal dan ook in de latere ontwikkeling ervan de historische Boeddha meer en meer zien opgaan in een abstractie: het boeddhaschap. Van de historische Boeddha is alleen belangrijk dat hij de hoogste zuivere mystieke eenheidservaring met het Mysterie heeft ondergaan. Van zijn levensverhaal valt slechts te onthouden dat hij, geconfronteerd met de grenssituaties van het bestaan (lijden, ouderdom, dood), de verlichting heeft gekend, dit wil zeggen een veranderd realiteitsbewustzijn, dat hem de echte Realiteit leerde kennen. Dat Boeddha vaak als een god wordt vereerd, moet als volksreligie worden beschouwd, waarin de door hem verworpen do ut des-praktijk weer centraal komt te staan. Eigenlijk is het boeddhisme in zijn zuivere vorm niet geschikt voor een volksreligie. Anderzijds is het zo dat mensen in existentiële nood niet zonder helpende zaligmaker kunnen leven.”
Met het lezen van deze tekst kan ik ook een gesprek met de leraressen over de verschillen tussen de religies beter plaatsen. Ik had in het gesprek laten vallen dat het ontbreken van een God een verschilpunt is tussen Boeddhisme en andere religies. Ze keken mij met verwonderde ogen aan. Maar bovenstaande tekst verklaart waarom we elkaar niet verstonden. Uiteindelijk geloven zij in Boeddha zoals in een God.
Dit volkse Boeddhisme is inderdaad overal aanwezig. Deze week merkte ik dat in de wagen van mijn lerares tekens waren geschilderd boven de vooruit. Dit blijken tekens te zijn die in een nieuwe wagen worden aangebracht om onheil te bezweren. Meteen begreep ik ook waarom de deuren van de slaapkamers bij onze gastvrouw beschilderd zijn. Hier ook worden er bij een ‘inwijdingsritueel’ tekens aangebracht om de bewoners tegen onheil te beschermen.
Een ander verhaal dat ons deze week ter ore kwam is nogal bizar: blijkbaar bestaat hier de gewoonte om regelmatig zijn voornaam te wijzigen. Bij de geboorte van een kind gaan de ouders naar de tempel om in overleg met een monnik op basis van de geboortedatum een voornaam te kiezen. Naderhand wijzigt men soms zijn voornaam omdat de nieuwe naam meer geluk zou brengen. Zo heeft onze gastvrouw haar voornaam al een vijftal keer gewijzigd. Het ging zover dat haar man op een dag naar school belde om te weten welke de voornaam van zijn vrouw nu was …
Waar ligt dan het echte Boeddhisme en waar liggen de verschillen met onze christelijke denktraditie? Dezelfde auteur schrijft hierover volgende tekst:
“Het meest geschikte beeld dat het ons mogelijk maakt het fundamentele boeddhistische denken te begrijpen, is dat van de oceaan en zijn golven. Het absolute, eeuwig blijvende is de oceaan, die begrepen kan worden als een soort universeel krachtveld. Dit krachtveld werkt in op de golven die aan de oppervlakte van de oceaan ontstaan, maar kan door de golven zelf niet geconceptualiseerd, en dus ook niet benoemd worden. De oceaan is om die reden een vorm van conceptueel Niet-Zijn. Vandaar de benamingen sunyata (leegte) en nirvana (uitblussing). De oceaan kan echter wel ervaren of beleefd worden. Dat komt doordat ik als golf uiteindelijk zelf oceaan ben; ik draag om die reden het Mysterie in mezelf, en hoef dus maar tot mijn eigen subjectiviteit terug te keren om dit absolute te beleven. Anderzijds is het zo dat de golven elkaar observeren (persoon A ziet persoon B, ziet verschijnsel C …) en daardoor de idee krijgen dat de werkelijkheid de som van die golven is. Aangezien de golven observeerbaar en conceptualiseerbaar, zijn, en aangezien wij vaststellen dat ze zich overeenkomstig fundamentele natuurwetten gedragen, geloven wij dat de wetenschap in staat is de realiteit uitputtend te beschrijven. Aldus neigen wij tot rationalisme en veronachtzamen of verwerpen we de mystieke grond van het bestaan.
De vraag waarom de oceaan zich niet in olympische rust in spiegelgladde toestand handhaaft en zich in de golven manifesteert, is niet te beantwoorden. Dit is het grote geheim van het bestaan zelf. We moeten echter goed beseffen dat deze vraag niet gesteld kan worden als er geen golven zijn – als ik er niet ben. De reden waarom God de wereld heeft geschapen, is evenmin achterhaalbaar, tenzij misschien in een theologische context (gratuïteit, liefde …). Er is evenwel een duidelijk verschil met de boeddhistische opvatting … Volgens de christelijke opvatting moet de schepping plaatsgehad hebben op een punt t° in de tijd. Volgens de boeddhistische opvatting kent de emanatie begin noch einde, en is er geen schepping; men zou echter evengoed kunnen zeggen dat de golven een continue schepping vanuit de zee vormen. In de christelijke denktraditie vraagt de toestandsverandering die de schepping is, een oorzaak die in God zelf moet liggen.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten